Sputum – bakteriološka/mikološka kultura

Šta je kultura sputuma?

Sputum ili ispljuvak se dobija iskašljavanjem i izbacivanjem sadržaja koji dolazi iz donjih disajnih puteva. Kultura sputuma je tehnika kultivacije uzorka ispljuvka na hranljivim podlogama na kojima posle 1 – 2 dana dolazi do porasta mikroorganizama koji mogu biti uzročnici infekcije donjih disajnih puteva. Uzorak sputuma se ispituje u dijagnostičke svrhe, odnosno u cilju izolovanja mikrobiološkog uzročnika bolesti donjih disajnih puteva (bronhija i pluća).

Kada se radi navedena analiza?

Preporučuje se da uradite ovu analizu ukoliko:

• iskašljavate gust, obojen sekret,
• imate otežano disanje i bolove u predelu pluća uz povišenu temperaturu li bez nje

Upalu disajnih puteva obično najpre  izazivaju virusi. Bakteriološki uzročnici se nadovežu kao komplikacija posle virusne upale koja oštećuje sluzokožu disajnih puteva i tako je čini podložnom za infekciju patogenim bakterijama, inače prisutnim u malom broju u nosu ili ždrelu prethodno zdrave osobe.

Do infekcije dolazi bliskim kontaktom, kapljičnim putem prilikom glasnog govora, kašljanja i kijanja zaražene osobe ili ljubljenjem sa njom.

Gljivice iz roda Candida takođe mogu izazvati upalu donjih respiratornih puteva, naročito posle produžene upotrebe antibiotika.

Uzimanje uzorka sputuma – ispljuvka iskašljavanjem

Prilikom uzimanja sputuma treba izbegavati prisustvo pljuvačke koja može ili da razredi patogenu bakterijsku floru iz donjih disajnih puteva, ili da kontaminira uzorak prisutnim bakterijama iz usne duplje. Zbog toga je neophodno da se sputum uzme u sterilnu posudu, tako što se prethodno usta i ždrelo više puta dobro isperu mlakom vodom koja se ispljune, da bi se odstranio višak bakterijske flore usta i ždrela.

Zatim se pacijent duboko nakašlje da bi se obezbedio uzorak iz donjih respiratornih puteva u dovoljnoj količini od 3 – 5 mL, koji treba da bude sluzavognojav i sa što manje pljuvačke.

Priprema za analizu sputum bakteriološki i mikološki

Uzorak se može uzeti bilo kada u toku dana, onda kada je sekret najobilniji.

Uzorak sputuma radi mikrobiološkog ispitivanja ne treba uzimati ukoliko je pacijent pod antibiotskom terapijom jer prisustvo antibiotika usporava ili sprečava porast patogenih mikroorganizama.

Rezultat kulture sputuma

Ukoliko se posle 1 – 2 dana ustanovi prisustvo patogenih mikroorganizama (bakterija ili gljivica)  vrši se ispitivanje osetljivosti izolovanih mikroorganizama na antibiotike (antibiogram).

Rezultat kulture sputuma se izveštava opisno, kao broj poraslih bakterijskih kolonija patogenih bakterija ili gljivica na čvrstim hranljivim podlogama (mali, umeren, znatan ili veliki broj).

DODATNE NAPOMENE

U opisu mikroskopskog preparata koji se pravi iz dela uzorka ispljuvka, navodi se da li su u uzorku prisutni polimorfonuklearni leukociti koji, ako su prisutni u većem broju, ukazuju na to da je uzorak poreklom iz donjih delova disajnih puteva. Prisustvo epitelnih ćelija u većem broju ukazuje na prisustvo pljuvačke (salive) poreklom iz usne duplje.

Lažno negativni rezultati bakteriološke kulture sputuma mogu biti posledica neodgovarajuće pripreme pacijenta ili nepravilnog uzimanja  uzorka, kada se ne uzme uzorak iz dubine disajnih puteva, već iz usta ili ždrela; uzimanja antibiotika ili drugih preparata sa antibakterijskim dejstvom.

Poređenjem kulture brisa grla i nosa pacijenta sa uzorkom sputuma može se potvrditi pravilno uzimanje uzorka sputuma i utvrditi poreklo bakterijskog uzročnika upale donjih disajnih puteva.

Ispitivanje biohemijskih i hematoloških parametara ( krvna slika sa leukocitarnom formulom, CRP) mogu da pomognu u postavljanju dijagnoze bakterijske infekcije donjih respiratornih puteva.

U slučaju sumnje na infekciju disajnih puteva bacilom tuberkuloze, može se uraditi Quantiferon tb gold test, PCR analiza sputuma na bacil tuberkuloze ili kultura sputuma na Lowenstein podlozi sa pregledom mikroskopkog preparata na bacil tuberkuloze.

SAZNAJ VIŠE

CRP u dijagnostici upalnog procesa