Uloga vitamina D u borbi imunskog sistema protiv COVID-19

Poznato  je da je vitamin D od vitalnog značaja za zdravlje kostiju i jačanje imuniteta, ali njegova uloga u zaštiti od težih oblika COVID-19 je manje poznata.

Iako se vakcinacija smatra značajnom merom za sprečavanje širenja koronavirusa, nedavne studije sugerišu da vitamin D može da pomogne u zaštiti od zaraze SARS-CoV-2, virusom koji izaziva COVID-19. Štaviše, dodatno uzimanje ovog vitamina smanjuje težinu bolesti.

Pored toga, najnovija istraživanja ukazuju na to da je nivo vitamina D u krvi kod ljudi pre nego što su se zarazili sa COVID-19 bio od velikog uticaja na tok bolesti.

Utvrđeno je da postoji korelacija između niskog nivoa vitamina D pre zaražavanja sa COVID-19 i povećanog rizika od infekcije ovim virusom i lošijim kliničkim ishodom. Ova tek objavljena istraživanja upućuju na to da postoje „upečatljive“ razlike u šansama da se ozbiljno razbolite od COVID-19 između pacijenata koji nisu imali dovoljan nivo vitamina D i pacijenata koji jesu. Ustanovljeno je da je oko polovina ljudi kojima je nedostajao vitamin D pre nego što su dobili COVID-19, razvila teži oblik bolesti, u poređenju sa manje od 10% ljudi koji su imali dovoljan nivo vitamina u krvi. Među hospitalizovanim pacijentima sa COVID-19, nedostatak vitamina D pre infekcije bio je povezan sa povećanom ozbiljnošću bolesti i smrtnošću.

Pored toga, kao što pojedini istraživači ističu, ova otkrića su podjednako relevantna i za Omicron, kao i za prethodne varijante virusa.

Kako vitamin D pomaže u borbi protiv COVID-19

Enzimi koji metabolizuju vitamin D i receptori za vitamin D prisutni su u mnogim tipovima ćelija, uključujući različite ćelije imunskog sistema, kao što su antigen prezentujuće ćelije, T ćelije, B ćelije i monociti.

Veći broj studija je pokazao da je vitamin D važan stimulans kako za urođeni, tako i za stečeni imunski odgovor. Vitamin D takođe ima i imunomodulatorno dejstvo tako što moduliše odgovore T ćelija. Smanjuje odgovor pomoćnih T ćelija tipa 1 (Th1) koje proizvode proinflamatorne citokine, kao npr IFN-γ i TNF-α. Sa druge strane, vitamin D pojačava odgovor pomoćnih T ćelija tipa 2 (Th2) koje proizvode anti-inflamatorne citokine IL-4, IL-5, IL-10 i IL-13. Imajući u vidu da vitamin D izaziva pomeranje sa Th1 na Th2 fenotip, on time smanjuje Th1, proinflamatorne citokine, a povećava Th2 anti-inflamatorne citokine. U skladu sa tim, rezultati najnovijih istraživanja pokazuju da vitamin D može sprečiti citokinske oluje kod pacijenata sa COVID-19. Naime, pokazano je da COVID-19 može dovesti do citokinske oluje i imunogenog oštećenje endotela i alveolarne membrane pluća, što može doprineti povećanom mortalitetu od COVID-19.

Teško bolesni pacijenti sa COVID-19 imaju visok nivo proinflamatornih citokina, kao što je IL-6, u poređenju sa pacijentima sa umerenim simptomima. Time što vitamin D može da smanji proizvodnju proinflamatornih citokina, kao što su TNF-α, IL-6, IL-1, IL-12 i IFN-γ, on doprinosi sprečavanju/smanjenu citokinske oluje i na taj način pomaže da takvi pacijenti imaju lakše simptome bolesti. Takođe, pokazano je i da vitamin D stimuliše proizvodnju antimikrobnih peptida, kao što su katelicidin i defenzini, koji imaju antimikrobno dejstvo protiv različitih mikroorganizama, uključujući bakterije, viruse i gljive, što sve zajedno doprinosi pozitivnom uticaju vitamina D na jačanje imuniteta.

COVID-19 – Bolest izazvana koronavirusom

Korona virusna infekcija (COVID-19) je infektivna bolest koja se brzo razvija (pandemijska bolest), a koju izaziva virus SARS-CoV-2. Klinički ekspresija bolesti kreće se od potpuno asimptomatske forme do dramatičnih slika kao što je Akutni Respiratorni Distres Sindrom (ARDS) koji često zahvata više organa. Većina osoba koja oboli od virusa COVID-19 ima blage do umerene simptome i oporavlja se bez posebne nege. Međutim, neke osobe mogu da se ozbiljno razbole zbog čega će biti neophodno da im se ukaže medicinska pomoć.

Uočeno je da je u prvoj fazi pandemije, infekcija SARS-CoV2 bila češća i agresivnija, posebno s obzirom na stopu mortaliteta, u zemljama južne Evrope (npr. Italija i Španija), gde je hipovitaminoza D najčešća. Takođe, starije osobe, a posebno oni koji žive u domovima, su imalii najdramatičnije posledice bolesti. Kao što je poznato, oni takođe predstavljaju populaciju u kojoj je hipovitaminoza D suštinski endemična. Slični podaci su dobijeni u vezi sa gojaznim osobama.

Pre svega, COVID-19 značajno utiče na respiratorni trakt. Postoje skorašnja istraživanja koja ukazuju na značajan efekat vitamina D u prevenciji i ublažavanju infekcija respiratornog trakta. Meta analiza podataka pojedinačnih učesnika objavljena 2017.godine  analizirala je preko 11.300 pacijenata iz 25 randomizovanih kliničkih studija i pokazala zaštitni efekat dodatka vitamina D na infekcije respiratornog trakta.

NAČIN ŠIRENJA COVID-19:

Virus ima visoku prenosivost. Glavni način prenosa je putem kapljica iz usta ili nosa zaražene osobe kada ta osoba kašlje, kija, govori, peva ili diše. Veličina tih čestica varira od većih respiratornih kapljica do manjih aerosola. Možete da se zarazite udisanjem virusa ako ste u neposrednoj blizini nekoga ko ima COVID-19 ili dodirivanjem očiju, nosa ili usta rukom kojom ste prethodno dodirnuli kontaminiranu površinu. Virus se lakše širi u zatvorenim prostorijama i u okruženjima sa puno ljudi.

NAJČEŠĆI SIMPTOMI:

• temperatura
• kašalj
• umor
• gubitak čula ukusa ili čula mirisa

REĐI SIMPTOMI:

• upaljeno grlo
• glavobolja
• bolovi i neprijatan osećaj
• dijareja
• osip ili promena boje prstiju na rukama i nogama
• crvene ili iziritirane oči

U Beo-lab laboratorijama dostupne su vam sledeći antigenski  testovi za COVID-19

Imajući u vidu sve prethodno navedeno, veoma je važno da redovno kontrolišete status vitamina D u krvi da bi na taj način obezedili unos dovoljne količine ovog vitamina za jačanje vašeg imunskog sistema i pomogli vašem organizmu da se odbrani od napada virusa. Pravilnom ishranom i suplementacijom svaki deficit se lako ublažava i otklanja.

U Beo-lab laboratorijama dostupne su vam sledeće analiza vitamina D:

Tekst napisala: Dr Sci Sanja Peković, naučni savetnik, profesor po pozivu na Biološkom i Medicinskom fakultetu Univerziteta u Beogradu

Reference

Prietl B, Treiber G, Pieber TR, Amrein K. Vitamin D and immune function. Nutrients (2013), Jul 5; 5(7): 2502-21. doi: 10.3390/nu5072502.

DO Meltzer, TJ Best, H Zhang, T Vokes, V Arora, J Solway  Association of vitamin D status and other clinical characteristics with COVID-19 test results. JAMA network open (2020), 3 (9), e2019722-e2019722.

Bae M, Kim H. Mini-Review on the Roles of Vitamin C, Vitamin D, and Selenium in the Immune System against COVID-19. Molecules (2020), Nov 16; 25(22): 5346. doi: 10.3390/molecules25225346.

Fabbri A, Infante M, Ricordi C. Editorial – Vitamin D status: a key modulator of innate immunity and natural defense from acute viral respiratory infections. Eur Rev Med Pharmacol Sci. (2020), Apr; 24(7): 4048-4052. doi: 10.26355/eurrev_202004_20876.

Chiodini I, Gatti D, Soranna D, Merlotti D, Mingiano C, Fassio A, Adami G, Falchetti A, Eller-Vainicher C, Rossini M, Persani L, Zambon A, Gennari L. Vitamin D Status and SARS-CoV-2 Infection and COVID-19 Clinical Outcomes. Front Public Health ( 2021), Dec 22; 9: 736665. doi: 10.3389/fpubh.2021.736665.

Dror AA, Morozov N, Daoud A, Namir Y, Yakir O, Shachar Y, Lifshitz M, Segal E, Fisher L, Mizrachi M, Eisenbach N, Rayan D, Gruber M, Bashkin A, Kaykov E, Barhoum M, Edelstein M, Sela E. Pre-infection 25-hydroxyvitamin D3 levels and association with severity of COVID-19 illness. PLoS One  (2022) Feb 3; 17(2):e0263069. doi: 10.1371/journal.pone.0263069.